Gmina Chełmża

SIEWIERNAJA GRIWA

Ziemia z “Siewiernej Griwy”.

Po zakończeniu II wojny światowej władze sowieckie rozpoczęły wywózki Polaków do łagrów syberyjskich. Oficjalnie deportacje motywowano względami politycznymi: rzekomą współpracą z okupantem, przynależnością do III grupy DVL, w praktyce Rosjanie pozyskiwali w ten sposób tanią siłę roboczą.  Z powiatu toruńskiego wiosną 1945 r. wywieziono grupę 1413 osób.  Deportowani należeli do różnych warstw społecznych, wśród nich znaleźli się robotnicy, rolnicy, drobni kupcy, rzemieślnicy, inteligencja. Pracowników Cukrowni w Chełmży zwabiano do zakładu pod pretekstem jego uruchomienia. Ci, którzy przeszli przez bramę fabryczną, byli natychmiast wysyłani do magistratu po obowiązkową przepustkę, a następnie kierowani do podziemi urzędu, skąd po paru dniach wyruszyli konwojem do Ciechanowa. Mieszkańców Chełmży i okolic wywieziono do obozów pracy przymusowej na terenie ZSRR. Na Uralu były to: Miass, Złotoust, Wesołówka, Czelabińsk, na Syberii: Anżero - Sudżeńsk, na Ukrainie – obszar Donbasu, w środkowej Rosji: Szatura, Osanowo i Siewiernaja Griwa. Kwestię przymusowego obywatelstwa niemieckiego uregulowano w maju 1945 r. ustawą, która stwierdzała, że jeśli wpisani do III grupy nie splamili się współpracą z okupantem, to wówczas powinni otrzymać pełnię praw obywatelskich. Ci, którzy przeżyli pracę w obozach, zaczęli powracać do Polski od lata 1945 r. do 1946 r. Powracający byli schorowani i niezdolni do pracy. Wkrótce okazało się, że największa grupa mieszkańców Chełmży i okolic zginęła w Siewiernej Griwie, pracując w lasach i wydobywając torf dla elektrowni.