Gmina Chełmża

ŚWIĘCONE NASZĄ TRADYCJĄ

        Ponad sto lat temu w Wielką Sobotę ksiądz chodził po domach i święcił tyle pokarmów, ile zmieściło się na największym stole. Dziś pokarmy zanosimy do kościoła w maleńkich koszyczkach, oczekujemy na kapłana przy przydrożnych figurach lub w kaplicach. Jednak symbolika potraw pozostała ta sama. Co roku dekorujemy wielkanocny koszyczek i wkładamy do niego te same pokarmy: wędlinę, chleb, jajka, chrzan, ciasto i zakrywamy go ażurową serwetą. Warto wiedzieć, dlaczego akurat te pokarmy muszą znaleźć się w święconce...
       Baranek to znak Chrystusa, którego katolicy nazywają zamiennie " Barankiem Bożym". Figurka wykonana z ciasta, lukru lub chleba odwołuje się do zwycięstwa życia nad śmiercią oraz odkupienia grzeszników przez śmierć Jezusa na krzyżu w Wielki Piątek.
       Jajko tak jak baranek jest symbolem triumfu życia nad śmiercią. To również oznaka płodności i odradzającego się życia. Dzielenie się nim umacnia rodzinne więzi. Malowanie jajek wywodzi się z pogańskiego święta Jare, rozpoczynającego wiosnę.
       Wędlina w koszyczku ma zapewnić zdrowie, płodność i dostatek całej rodzinie. Święci się przede wszystkim wyroby wieprzowe, czyli kawałek szynki lub kiełbasy.
      Chleb wkładamy do koszyka na znak przemiany jaka dokonała się podczas Wielkiego Czwartku. Wtedy Chrystus przemienił swoje ciało w chleb częstując nim apostołów podczas ostatniej wieczerzy. Symbolizuje pomyślność oraz dobrobyt.
       Ciasto pojawiło się w koszyczkach ze święconką stosunkowo niedawno. Najczęściej wkładamy do koszyka niewielką babeczkę. Bardzo ważne w tradycji jest jednak to, by ciasto przygotować samodzielnie, ponieważ symbolizuje nasze umiejętności i sprzyja ich pogłębianiu.
       Chrzan to przede wszystkim oznaka ludzkiej siły.
       Sól to symbol prostoty życia. Według pradawnych wierzeń odstraszała zło i siły nieczyste.
Oprócz potraw, bardzo ważne jest również miejsce na bazie oraz bukszpan. Ich zielony kolor odwołuje się do nadziei. Bukszpan to nadzieja chrześcijan na zmartwychwstanie i nieskończoność ich życia. Wierzbowe bazie według pradawnych wierzeń zapewniają nagrodę w Niebie.
      W Polsce zwyczaj święcenia pokarmów w Wielką Sobotę pojawił się w XIV wieku. Jednak wywodzi się z czasów pogańskich i sięga nawet VIII stulecia. Początkowo święcono u nas tylko baranka zrobionego z chleba lub ciasta, z czasem dołączano inne potrawy: ser, masło, ryby, olej, mięsiwa, ciasto, wino. Jako ostatnie zaczęto święcić jaja kurze. 

Opr.na podst. materiałów źródłowych. Na zdj. poniżej święconka w Głuchowie, dn.19.04.2014 r.

K.Orłowska