Gmina Chełmża

KOLEJNE ZIEMIE NA BUDOWĘ KOPCA

         Dotychczasowe zbiory ziemi na budowę Kopca "Ziemia Polaków" w Kończewicach znowu się powiększyły. Kolejni ofiarodawcy podczas obchodów rocznicowych 99. rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę ( 05.11.2017 r.) przekazali ziemie na ręce Prezesa Stowarzyszenia Wojciecha Rosińskiego, które złożone zostały tradycyjnie w Murze Pamięci. Do zbiorów dotychczasowych ziem pochodzących z wielu miejsc walk, męczeństwa i chwały dołączyły ziemie: z miejsca pochówku Konfederatów Barskich poległych w 1769 roku, z cmentarza położonego na terenie Twierdzy Modlin – osiedla Nowego Dworu Mazowieckiego, z miejsca obozu oficerskiego OFLAG II D znajdującego się w m. Gross Born ( obecnie Borne Sulinowo w woj. Zachodniopomorskim), z miejsca Obławy Augustowskiej – lipiec 1945 rok i ziemia z Grecji z grobu Jerzego Iwanowa - Szajnowicza .

Charakterystyki przekazanych ziemi:

1.Ziemia z miejsca pochówku Konfederatów Barskich poległych w walce z Rosjanami w 1769 roku.

Ofiarodawcy ziemi:  . p. Grażyna Wojciech Rosińscy, Chełmża

         W 1768 roku  zawiązano w Barze konfederację dla obrony wiary i wolności szlacheckiej. Pakość również stała się miejscem walk konfederatów. Starły się tu wojska polskie Ignacego Malczewskiego z Rosjanami, dowodzonymi przez majora Jana Drewitza. Dokładnie 19 marca 1769 roku oddziały Drewitza dotarły do miasta, atakując stacjonującą tylną straż konfederackiego korpusu Malczewskiego. Poległo 97 konfederatów.                

2. Ziemia z cmentarza położonego na terenie Twierdzy Modlin – osiedla Nowego Dworu Mazowieckiego.

Ofiarodawcy ziemi: Rodzina Kostrubiec z Nowego Dworu Mazowieckiego

Przekazujący ziemię: p. Kazimierz Bober, Kończewice

       Na wspomnianym cmentarzu złożono m.in. ciała żołnierzy wojska polskiego poległych w czasie wojny polsko-rosyjskiej w sierpniu 1920 roku oraz w trakcie walk we wrześniu 1939 roku z wojskami hitlerowskimi. Bitwa Warszawska z wojskami bolszewickimi zakończona Cudem nad Wisłą ( 1920 r.) , toczyła się na przedpolu Twierdzy Modlin, która była jednym z głównych punktów obrony 5 Armii generała Władysława Sikorskiego. Kwatera żołnierzy polskich poległych w walkach i zmarłych wskutek odniesionych ran liczy 325 mogił. We wrześniu 1939 roku garnizon twierdzy stanowiła 8 Dywizja Piechoty oraz części oddziałów Armii „Modlin” oraz „Łódź”.  Wojska niemieckiego II Korpusu Armijnego rozpoczęły atak 11 września 1939. Przez 18 dni polscy żołnierze walczyli w osamotnieniu, atakowani, ostrzeliwani i bombardowani z powietrza. Twierdza skapitulowała 29 września 1939 roku. W obronie Twierdzy Modlin poległo ok. 1300 żołnierzy, w tym 50 oficerów i podchorążych (według innego źródła łączne straty wyniosły 1907 zabitych i 4000 rannych).

3. Ziemia z miejsca obozu oficerskiego OFLAG II D znajdującego się w m. Gross Born ( obecnie Borne Sulinowo w woj. Zachodniopomorskim)

Ofiarodawcy ziemi – p. Ewa Jacek Czarneccy, Kończewice

          Obóz oficerski Oflag II D położony był niedaleko drogi łączącej Sypniewo z Nadarzycami na pograniczu Wielkopolski i Pomorza Zachodniego. Miejsce to od 1939 roku pełniło funkcję obozu jenieckiego o powierzchni ok. 18 ha, na którego terenie przebywało jednorazowo nawet 8 tys. jeńców. Już w trakcie wojny wybudowano jeszcze większy obóz dolny mający pow. blisko 26 ha. W sumie powstał olbrzymi kompleks jeniecki , przez który w okresie wojny przewinęło się kilkadziesiąt tysięcy jeńców wielu narodowości. Przebywali w nim m.in. żołnierze z kampanii wrześniowej i cywile z Pomorza zachodniego, oficerowie i żołnierze francuscy, jeńcy radzieccy, polscy oficerowie z Oflagu II ( Choszczno) i polscy oficerowie przetrzymywani do tej pory w Oflagu II Neubrandenburgu. Później trafili tutaj również powstańcy z Warszawy.

4. Ziemia z miejsca Obławy Augustowskiej – lipiec 1945 rok.

Ofiarodawcy ziemi – p. Ewa Jacek Czarneccy, Kończewice

        Na rozkaz Stalina w lipcu 1945 roku jednostki Armii Czerwonej, Wojska Wewnętrzne NKWD, kontrwywiad wojskowy Smiersz Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich przy współpracy funkcjonariuszy UB i MO oraz miejscowych konfidentów przeprowadzili obławę na Ziemi Augustowskiej, Sejneńskiej, Sokólskiej, Suwalskiej, której celem było aresztowanie żołnierzy Armii Krajowej i innych Formacji Niepodległościowych. W wyniku tej operacji zaginęło bez wieści po stronie polskiej ok. 2 tys. osób. Są poszlaki wskazujące na miejsce dołów śmierci – okolice jeziora Szlamy po stronie białoruskiej. W 1991 roku powstała symboliczna nekropolia na wzgórzu w Gibach upamiętniająca Ofiary zbrodni ludobójstwa popełnionej na Polakach po zakończeniu II wojny światowej.

          25 lipca Sejm RP uczcił pamięć Ofiar Obławy Augustowskiej, a 9 lipca 2015 r. ustanowił dzień 12 lipca każdego roku Dniem Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 rok.

1. Ziemia z Grecji z grobu Jerzego Iwanowa - Szajnowicza . Ofiarodawca ziemi – Barbara Łaukajtys

            Jerzy Iwanow – Szajnowicz był polskim harcerzem, sportowcem, a w czasie II wojny światowej działał jako agent brytyjskich i polskich służb specjalnych. Był bohaterem greckiego ruchu oporu . Urodził się w Warszawie, zmarł w Atenach. Trzykrotnie ujęty przez Gestapo, dwukrotnie zdołał zbiec. Po raz trzeci aresztowany w Atenach - sądem niemieckim otrzymał potrójny wyrok śmierci. Usiłował go ocalić nawet arcybiskup prawosławnego kościoła w Atenach - Damaskin. Złożył on propozycję Niemcom  z sugestią wymiany  ważnych jeńców wojennych. Niestety rokowania nie doszły do skutku. Jerzy Iwanow - Szajnowicz zginął 4 stycznia 1943 r.- najpierw zraniony podczas  próby ucieczki z miejsca straceń, a następnie schwytany i rozstrzelany z innymi jeńcami. Przed śmiercią zawołał: Niech żyje Grecja. Niech żyje Polska. 
W 1971 r. nakręcono na podstawie jego życia film fabularny pod tytułem "Agent nr 1" , w którym  w rolę głównego bohatera wcielił się Karol Strasburger.

opr. K.Orłowska